Koeman Algemene inleiding in de toxicologie 1983
Eerste gedeelte hoofdstukken
[1]
INLEIDING
De kans vergiftigd te worden vormt één van de bedreigingen waar-
mee de mens en andere organismen tijdens hun leven worden gecon-
fronteerd. Vergiftigd worden houdt in, dat een chemische stof de fysi-
ologische processen zodanig verstoort, dat de lichamelijke conditie
van het betreffende organisme niet langer als gezond kan worden ge-
kwalificeerd, met andere woorden het wordt ziek. De aard en intensi-
teit van de ziekteverschijnselen is afhankelijk van onder andere het
soort vergif, de hoeveelheid die in het lichaam wordt opgenomen, de
duur van de blootstelling, de lichamelijke conditie van de blootge-
stelde individuen, alsmede hun levensomstandigheden en -gewoon-
Ten.
Alle lichamelijke functies zijn in principe kwetsbaar voor de werking
van vergiften. Vandaar ook dat het onderzoek naar de werking van
giftige stoffen een bij uitstek multidisciplinair vakgebied vormt. De
wetenschap die zich met alle aspecten van vergiften en hun werking
bezig houdt, is de toxicologie, letterlijk leer der vergiften (gr. toxicon
= vergift). De beoefenaren van dit vak noemt men toxicologen.
[......]
[13] HOOFDSTUK -2
Het lot van toxische stoffen in organismen en het milieu
Het optreden van een toxisch effect in een organisme onder invloed van een stof is afhankelijk van de hoeveelheid van de stof die op een kwetsbare plaats in het lichaam terecht komt. Voor de beoordeling van een vergiftigingsgevaar (toxicologisch risico) is het van essentieel belang te weten hoe deze hoeveelheid zich verhoudt tot de hoeveelheid van de stof waaraan het organisme uitwendig wordt blootgesteld alsmede hoe deze zich verhoudt tot de hoeveelheid die in ruimere zin in het milieu voorkomt. Een vergiftiging sluit steeds aan op een verplaatsingsproces van een stof. Ten eerste van een bepaalde bron in het milieu tot in de onmiddellijke omgeving van het organisme en ten tweede vanaf die onmiddellijke omgeving tot op de plaats van werking in het organisme.
[......]
[25] HOOFDSTUK -3
Kwalitatieve aspecten van de toxische werking
Een vergiftiging manifesteert zich door ziekteverschijnselen of symptomen, variërend van beperkte lokale effecten tot complexe syndromen die kunnen resulteren in de dood van een organisme. Symptomen kunnen in principe in alle lichamelijke functies tot uiting komen, afhankelijk van de aard van de stof, de opnameroute, de duur van de blootstelling en vooral de grootte van de dosis. Vergiftigingen die binnen enkele uren of enkele dagen optreden na kortdurende blootstellingen aan relatief hoge doseringen worden aangeduid als acute vergiftigingen. De vergiftigingen na langdurige blootstellingen aan relatief lage doseringen noemt men chronische vergiftigingen. Er worden een aantal gradaties onderscheiden tussen de extremen acuut en chronisch, zoals subacuut en semi-chronisch. De symptomen bij acute vergiftiging door een bepaalde stof kunnen aanmerkelijk verschillen van de symptomen die optreden na chronische blootstelling.
[......]
[42] HOOFDSTUK -4
Kwantitatieve aspecten van de toxische werking
De hedendaagse toxicologen sluiten zich trouw aan bij de uitspraak van de Zwitserse medicus Theóphrastus Bombastus von Hohenheim (1493-1541), beter bekend als Paracelsus, die in zijn boek 'Sieben Defensiones' tot de uitspraak kwam: 'Alle Ding sind Gifft .... allein die Dosis macht das ein Ding kein Gifft ist'. Hij verdedigde zich tegen de aantijging door collegae medici dat het door hem gepraktiseerde gebruik van onder andere kwik- en antimoonpreparaten tegen bepaalde ziekten, waaronder syphilis, op toxicologische gronden onaanvaardbaar zou zijn. Naast de dosis vormt de factor tijd een belangrijk kwantitatief gegeven, daar de toxische werking steeds een functie is van de dosis en de blootstellingsduur.
[......]
[50] HOOFDSTUK -5
Verschillen in gevoeligheid voor toxische stoffen
De gevoeligheid voor giftige stoffen kan van soort tot soort en van individu tot individu binnen een soort aanmerkelijk variëren. In het algemeen berust dit op principiële verschillen in de anatomie en fysiologie van de soorten en op variabiliteit in de erfelijke gesteldheid en lichamelijke conditie waar het individuen van één soort betreft. Men kan dus onderscheid maken in gevoeligheidsverschillen tussen en binnen soorten.
[......]
[58] HOOFDSTUK-6
Toxicologisch onderzoek en normstelling
Eén van de belangrijkste doelstellingen van de toxicologie is informatie te verschaffen waarmee schade aan de gezondheid van mens en milieu door chemicaliën kan worden voorkomen of beperkt. Enerzijds gaat het hierbij om schadepreventie met betrekking tot nieuw te introduceren stoffen zoals geneesmiddelen, bestrijdingsmiddelen, voedseladditieven en industriële Produkten, anderzijds betreft dit het terugdringen van gevaren van stoffen die al gebruikt worden, die voorkomen als milieuverontreiniging of van nature aanwezig zijn.
[......]
Zie volledige tekst op pdf Nederlands