HOME

een terug

"BINNENLAND? Nog steeds giflozingen in water door Hans Schmit". "Trouw". Meppel, 09-05-1981. Geraadpleegd op Delpher op 23-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010826238:mpeg21:a0537

BRON Delpher: Trouw 1981-05-09                    Volledige tekst in MAP

Nog steeds giflozingen – PCB's – in water.  

door Hans Schmit

Een deel van de Nederlandse wateren is zo ernstig verontreinigd met polychloorbifenylen (PCB's) dat het ministerie van landbouw en visserij de verkoop van paling uit die wateren heeft verboden. Ook de levers van vissen uit de Noordzee bevatten te hoge concentraties van deze stoffen die waarschijnlijk ook schuldig zijn aan de achteruitgang van de zeehond in de Waddenzee. Wat zijn PCB's, waar komen ze vandaan en wat doen ze in ons milieu?

Het verhaal van de verspreiding van polyfthloorbifenylen (PCB's) over de aarde vertoont sterke gelijkenis met dat van het bekende bestrijdingsmiddel DDT. Beide stoffen breken in het natuurlijk milieu slecht af, hopen zich op in organismen en treffen het eerst en vooral de dieren die aan de top van de voedselketens staan.

Via het water en de lucht dringen deze stoffen tot in de verste en schoonste uithoeken van de aarde door en zoals in de jaren vijftig tot ieders verrassing DDT werd aangetroffen in pinguïns aan de Poolstreken, zijn inmiddels ook hoge concentraties PCB's in het lichaamsvet van ijsberen in de Poolzee gemeten.

De gevaren van DDT, dat in 1942 op de markt kwam werden na betrekkelijk korte tijd onderkend en het wordt sinds een tiental jaren al niet meer in de rijke, geïndustrialiseerde landen gebruikt. Hoewel PCB's reeds in 1929 voor het in de industrie werden toegepast, zijn de gevaren pas veel later aan het licht gekomen. Dit is mede een gevolg van het feit dat DDT als bestrijdingsmiddel bewust op grote schaal in het milieu is verspreid, terwijl PCB's slechts in geringe mate in insecticiden zijn gebruikt.

Eerst rond 1960 werd duidelijk dat PCB's zich in het milieu verspreiden. Zij zijn daar onder meer terechtgekomen door verdamping uit verf, uit plastics, door lekkages van en defecten aan transformatoren en condensatoren, door onvolledige verbranding en door het gebruik van insecticiden met PCB's. De verspreiding geschiedt ook geleidelijk, omdat PCB's vaak pas na lange tijd vrijkomen. In de Verenigde Staten wordt geschat dat van de PCB's die tot 1971 zijn gebruikt zich nog driekwart op vuilstortplaatsen bevindt. In de komende jaren kunnen deze stoffen alsnog in het milieu worden verspreid.

[....]

Wat zijn PCB's?

Polychloorbifenylen zijn mengsels van bifenylen waarin én tot alle tien waterstofatomen zijn vervangen door chloor. In theorie zijn 209 soorten mogelijk, maar in de praktijk gaat het om enkele tientallen, die wat afbreekbaarheid en giftigheid betreft sterk uiteen lopen.

PCB's worden geproduceerd door Bayer in West-Duitsland, Prodelec en Rhöe-Poulenc In Frankrijk, Caffaro in Italiëen Monsanto in Groot-Brittannië

In Japan is de produktie in 1971 gestaakt; in de Verenigde Staten in 1979. In Oost-Europa worden PCB's vooral in de Sowjet-Unie en Tsjechoslowakije geproduceerd. Bekende handelsnamen zijn Aroclor, Phenochlor, Clophen en Kanechlor.

Bij de toepassing van PCB's wordt een onderscheid gemaakt tussen open en gesloten systemen. In open systemen worden PCB's gebruikt als weekmaker in kunststoffen, in boor-, snij- en smeerolie, in verf, lak, lijm en inkt, in doorslagpapier zonder carbon, in olie voor microscopen en in insecticiden. In gesloten systemen worden PCB's gebruikt als isolatievloeistof in transformatoren, in condensatoren, als hydraulische vloeistof in krachtinstallaties en als warmtewisselaars.

[....]

Ernst

Het bedrijfsleven zag na de ontwikkelingen rond 1970 snel de ernst van de situatie in en in 1972 besloot de Nederlandse industrie vrijwillig geen PCB's meer te gebruiken in open systemen en het gebruik in gesloten systemen zoveel mogelijk te beperken. De vereniging van vernis- en verffabrikanten besloot hetzelfde jaar op straffe van royement af te zien van het gebruik van PCB's in verf. De Europese gemeenschap gaf vervolgens een richtlijn uit, op grond waarvan in april 1979 in Nederland het PCB-besluit van kracht werd. Dat besluit beperkt het gebruik van PCB's tot transformatoren en condensatoren.

Gezien deze beperkingen in het gebruik en de dalende wereldproduktie van PCB's, valt te verwachten dat de hoeveelheid PCB's in het milieu geleidelijk zal afnemen. Toen het gebruik van DDT in de westerse wereld drastisch werd beperkt, verminderden ook de concentraties DDT. Voor de PCB's, zo constateert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in een rapport ), is echter het tegendeel het geval: er is in het geheel geen teruggang in het niveau van PCB-verontreiniging te bespeuren, terwijl op sommige plaatsen zelfs sprake is van een toename.

Onwetendheid

Het CBS schrijft het vrijkomen van PCB's ten dele toe aan onzorgvuldigheid bij het omgaan met transformatoren en hydraulische apparatuur en onwetendheid over de inhoud van dergelijke apparatuur.

[....]

Ook omdat het industrieel afvalwater dat naar zuiveringsinstallaties gaat veel PCB's blijkt te bevatten, concludeert het CBS dat er in Nederland nog steeds geregelde lozingen moeten plaatsvinden.

[....]

Volledige tekst in onderstaande knipsels en in  MAP-LANDBOUWGIF....

 /  1980-1989  / DIVERSE 1981-05-09

ni/nf