HOME

een terug

BRON:  Nieuwe Suriname   1962-11-07                                                 ook in MAP

"Silent Spring" Zelfvernietiging van de mensheid

Boekbespreking door Eric Severeid

In de Verenigde Staten woont een bescheiden, rustige vrouw, die als haar waarschuwingen en onheilspellende mededelingen in wijde lering doordringen, opnieuw de waarheid aantoont van de al-oude wijsheid, dat een grootse gedachte slechts doorbreekt wanneer de tijd er rijp voor is.

Die vrouw is Rachel Carson, een biologie, die wereldvermaardheid verwierf door haar boek "The Sea Around Us". De gedachte, die niet alleen de hare is maar steeds meer van kracht en aanhangers wint, werd geboren uit de steeds toenemende bezorgdheid dat de mens vergeet een kind van de Natuur — of van God — te zijn en dat hij is gaan geloven dat hij de Natuur kan "veroveren". In zijn hovaardij is hij goed op weg zijn plaats in de Natuur en daarmee zichzelf te vernietigen.

Hij kan misschien zelfs nog verder gaan en "Einde" schrijden onder de gehele geschiedenis van de Schepping. Professor Albert Schweitzer heeft reeds gezegd, dat de mens het vermogen heeft verloren te voorzien en te voorkomen en dat hij zal eindigen met de vernietiging van de aarde.

Met deze uitspraak van de grijze mensenvriend vangt het nieuwe boek van Rachel Carson, "Silent Spring" aan. Het is een dun boek, maar op elke bladzijde zo onthullend, dat het niet zal nalaten diepe indruk op de lezers te maken, de chemische industrie te schokken en mogelijk een nieuwe politieke kwestie in het leven zal roepen die haar weg vindt dwars door alle partijen en gezindten.

Zij spreekt in haar boek niet over een mogelijke zelfmoord van de mensheid tengevolge van een atoomoorlog en zij behandelt slechts en passant de "straling en haar gevolgen”. Zij laat het aan meer bevoegden over de verontrustende kwestie van de nieuwe "wonder-geneesmiddelen" te behandelen en welks cumulatieve uitwerking deze hebben op lever, zenuwstelsel en geslachtsorganen. Zij voelt zich geroepen een heftige aanval te doen op het thans vrijwel algemeen gebruik van de synthetische, zowel anorganische als organische, chemicaliën die in grote massa's op onze bossen, bouwlanden, moerassen en in de woningen verstoven worden.

Het is niet mijn bedoeling hier een onthullend overzicht geven van de enorme schade, die reeds aan het milieu waarin de mens leeft is toegebracht, van de onberekenbare schade die de toekomst mogelijk zal openbaren, van de zelf-vernietigende aard van tal van vroegere en hedendaagse pogingen schadelijke insekten uit te roeien of van de wijze, die de schrijfster uitvoerig behandelt waarop schadelijke insekten vernietigd kunnen worden zonder het evenwicht in de natuur te verstoren.

Men moet het boek lezen en daarna de tegenaanvallen van de chemische vennootschappen volgen, die zeker niet zullen uitblijven. Slechts zo zal men inzicht in het moeilijke vraagstuk kunnen krijgen en vervolgens handelend moeten optreden omdat het welzijn van de mensheid hier op het spel staat.

Het is mogelijk dat de schrijfster in sommige opzichten te ver gaat, geobsedeerd als zij is, door de nieuwe, intrigerende en geheimzinnige gevaren, die wij vrijwillig rond ons opstapelen — in de lucht die wij inademen, het voedsel dat wij eten, het water dat wij drinken. Het is echter een feit, dat de schrijfster goed beslagen ten ijs komt en zich van haar verantwoordelijkheid steeds bewust is. Uit het verleden kennen wij hervormers — op politiek, economisch of wetenschappelijk gebied — die de meesten van ons aanvankelijk fanatici toeschenen, omdat wij in onze onwetendheid onze rust niet wilden laten verstoren en er altijd op uit waren ons wijs te maken, dat alles wel weer op zijn pootjes terecht zou komen—wat in vele gevallen ook inderdaad gebeurde.

Maar aan drie van haar stellingen valt niet te tornen : Onze generatie is de toepassing van chemicaliën als genees- en verdelgingsmiddelen uit de hand gelopen; hetzelfde kan gezegd worden van het gehele complex van toepassingen der atoomenergie met de daarmee samenhangende straling. De gevolgen voor de gezondheid en het leven der mensen van de invoering op grote schaal van de nieuwe stoffen in de huishouding der natuur zijn niet alleen onbekend, maar zelfs nauwelijks te schatten.

Wij hebben, als het niet al te laat is, het punt bereikt, waarop wij ons ten stelligste van alle maatregelen moeten onthouden, waarvan de gevolgen ons niet bekend zijn.

Het boek is niet geschreven om een alarmtoestand op te roepen —het bevat slechts de inzichten van een steeds toenemend aantal geleerden en denkers, die er van overtuigd zijn dat het onheil reeds veel verder is voortgeschreden dan de meesten van ons denken.

Er zijn onder hen mensen, die alle vroegere gevaren en crisissen, waaraan de mensheid heeft bloot gestaan geringer achten, omdat die van voorbijgaande aard waren, terwijl de huidige bedreiging van de mensheid onverminderd doorgaat en steeds groter wordt het kwaad van thans is misschien onherstelbaar.

Het is geenszins juist te denken dat het enige gevaar voor de mensheid ligt in een atoomoorlog, waardoor de klok duizenden jaren wordt teruggezet. In enkele streken op onze planeet is er overbevolking, een gevolg van de goed bedoelde invoering van de preventieve geneeskunde en de schrijfster trekt een adequate vermeerdering van de voedselproduktie in twijfel, omdat de insekten zich beter dan wij dachten kunnen instellen op de chemische oorlog die wij hun hebben opgedrongen en wij eigener beweging het evenwicht in de natuur verstoren.

Dergelijke verschrikkelijke voorspellingen waren tot dusver het uitsluitend domein van de science fiction; maar wij dienen uit de in vijf jaar bereikte successen in de ruimtevaart de les te trekken dat wat vandaag nog fantasie is morgen werkelijkheid kan zijn en dat wat in de geest uitgedacht wordt ook verwezenlijkt kan worden.

De mens heeft zich de vernietiging van alle leven op aarde reeds ingedacht en waarom zou ook dit niet verwezenlijkt kunnen worden ? Door ontelbare, vaak onzichtbare en ook niet bewust gewilde daden gaat de mensheid voort op deze gevaarlijke weg en zal zich te gronde richten als niet spoedig maatregelen getroffen worden. Indien vrees voor de noodlottige gevolgen tot het stellen van daden noopt is reeds veel gewonnen, maar als inzicht en verstand dit bewerkt, des te beter.

 /  1960-1969  / RECENSIE 1962-11-07

‘Naar knipsel

en bron

"Zelfvernietiging van de mensheid Boekbespreking door Eric Severeid". "Nieuw Suriname : Surinaams nieuws- en advertentieblad". Paramaribo, 07-11-1962. Geraadpleegd op Delpher op 03-06-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010501585:mpeg21:a0026

in/fo