HOME

een terug

 /  1990-1999  / DIVERSE 1990-12-19

BRON Delpher: De Volkskrant 1990-12-19                                ook in MAP

CTB voorzitter Berben:

„De juridische top van Landbouw vormt een staat in de staat”

(DOOR ERIK VAN VENETIË)

Voorzitter - Drs. P. Berben –  van een commissie die zich bezig houdt met de schadelijkheid van bestrijdingsmiddelen. In die hoedanigheid heeft hij veel te maken met het ministerie van Landbouw en zijn ervaringen zijn allesbehalve goed. Vooral de samenwerking met de toch al omstreden ambtelijke top vlot niet. „Op Landbouw beperken de juristen zich niet tot het bewaken van de juridische kwaliteit van de wetgeving, zoals op de andere departementen. Ze bemoeien zich met alles en directeuren van beleidsafdelingen durven er niet tegenin te gaan. Als ze dat wel doen, vliegen ze de laan uit.”

Hij voelt zich inwoner van een Kafka-achtige wereld. „Haagse legerpelotons van ambtenaren bestrijden en frustreren elkaar. In de Engelse televisieserie Yes Minister over de macht van de ambtenaren herkende ik veel.”

Drs P. Berben (63) is onafhankelijk voorzitter van de Commissie Toelating Bestrijdingsmiddelen (CTB), een interdepartementale club die adviseert over de toelating van de bestrijdingsmiddelen. De problemen bij de CTB — het niet van de grond komen van een reorganisatie — vormen mede het decor waarbinnen de directeur van directie Gewasbescherming bij Landbouw, dr E. Goewie, zich onlangs genoodzaakt voelde op te stappen en een klaagzang over de ambtelijke top van het departement te houden.

Goewie wordt door de ambtelijke top verweten niet alert te zijn geweest bij de reorganisatie van de CTB. Het slachtoffer zelf verwijt de ambtelijke top de reorganisatie bewust te traineren omdat de CTB een te onafhankelijk orgaan dreigt te worden. De voorzitter van de CTB steunt de opvatting van Goewie, hoewel hij begrip heeft dat Landbouw niet over één nacht ijs wil gaan.

Berben: „Het ministerie van Landbouw moet zes miljoen gulden ter beschikking stellen voor het optuigen van de CTB. Dus dat ze de tijd nemen, begrijp ik. Maar een jaar wachten is belachelijk lang. De top wil gewoon zijn machtspositie niet afstaan aan de nieuwe CTB. Ze willen alles blijven regisseren."

De Commissie Toelating Bestrijdingsmiddelen wil zichzelf omvormen tot een moderne organisatie met meer eigen bevoegdheden, waardoor er een einde komt aan de vaak jaren slepende toelatingsprocedures. Na een onderzoek door een organisatie-adviesbureau kwam Berben een jaar geleden met een voorstel.

Een van de punten van kritiek die de ambtelijke top van het departement van Landbouw heeft, is de juridische ondersteuning. De CTB wil een eigen jurist in dienst nemen voor de juridische onderbouwing van toelatingen en verboden. De Landbouwtop blokkeert dat. Nu, een jaar nadat het herstructureringsvoorstel naar (toen nog) Braks is gestuurd, is er nog geen toestemming.

De commissie speelt een sleutelrol in de landbouw. Producenten van landbouwgiffen, boeren en tuinders zijn afhankelijk van de commissie. Berben en zijn commissieleden, afkomstig uit vier departementen, bepalen in hoge mate met welke stoffen de boeren op hun gewassen mogen spuiten en in welke hoeveelheden.

Berben verkeert in een staat van toenemende moedeloosheid over het interdepartementaal verkeer waarin hele oorlogen worden gevoerd. Hij zit 26 jaar in de ambtelijke dienst, waarvan de langste tijd als hoofdinspecteur van de volksgezondheid. Veel is hij gewend, maar nu scheelt het niet veel of hij gooit het bijltje erbij neer. Stagnatie in het ambtelijk verkeer verhindert hem slagvaardig in te spelen op de nieuwe milieu-eisen waaraan de gewasbescherming zou moeten voldoen.

Berben, in zijn kamer in het Rijswijkse WVC-gebouw: „Zoals in elk interdepartementaal overleg pinnen ambtenaren zich vast op hun departementsbelang. Daar is niets bijzonders aan. Maar in mijn commissie is de situatie gecompliceerder. De vertegenwoordiger van het ministerie van Landbouw moet steeds laveren tussen twee belangen: de economische belangen van de boeren en tuinders en het milieubelang.  

„Normaal wordt een probleem waar de commissie niet uit komt op hoger niveau in de ambtelijke hiërarchie opgelost. Bij Landbouw geeft dat nogal eens problemen. Het uitzonderlijke van dat departement is dat de secretarisgeneraal zich persoonlijk met alle belangrijke beleidszaken bemoeit. In zijn beoordeling valt hij terug op de directie Juridische en Bedrijfsorganisatorische Zaken, JBZ, zeg maar de juridische afdeling van het departement.”

De juridische afdeling vormt met de hoogste ambtenaar van Landbouw, secretaris-generaal mr. T. Joustra, een ambtelijke zeef, waarin nieuwe ideeën blijven steken, zo luidt de steeds terugkerende klacht. Uit bijvoorbeeld de visaffaire, die leidde tot de val van minister Braks, bleek hoe prominent en omstreden de rol van de ambtelijke top is. De Algemene Rekenkamer wees daar vorige week in een evaluatie van het mestbeleid ook weer op.

Dr ir E. Goewie, directeur van de directie Gewasbescherming van het departement, liep daarop naar eigen zeggen stuk. Hij besloot onlangs Landbouw begin volgend jaar vaarwel te zeggen, moe van het getraineer en het gepest van de ambtelijke top.

Berben: „Op Landbouw beperken de juristen zich niet tot het bewaken van de juridische kwaliteit van de wetgeving, zoals op de andere departementen. Ze bemoeien zich met alle punten en komma's van het beleid. De juridische top van Landbouw vormt een staat in de staat. Directeuren van beleidsafdelingen durven er niet tegenin te gaan. Als ze dat wèl doen, vliegen ze de laan uit.”

Tot een halfjaar geleden waren de fabrikanten van bestrijdingsmiddelen nog bereid te wachten met de produktie van een nieuwe bestrijdingsstof tot de commissie een beslissing had genomen. De reorganisatie kwam er immers aan, en dan zou alles beter worden. Maar de laatste maanden is hun geduld op. Massaal stappen de bedrijven naar het college van beroep voor het bedrijfsleven.

in/fo