HOME

een terug

BRON Delpher: De Volkskrant 1991-01-24                  tekst in MAP-Gif

                                   NRC Handelsblad 1991-01-26

Onderzoekers achten beleid voor pesticiden soms strijdig met wet milieuverontreiniging

‘Belangen industrie en gebruikers wegen zwaarder

dan die van gezondheid of het milieu’...

Van onze verslaggever

DEN HAAG — Het toelatingsbeleid voor bestrijdingsmiddelen is soms duidelijk in strijd met de wet. De belangen van bedrijven die deze middelen vervaardigen of gebruiken, wegen zwaarder dan die van de gezondheid of het milieu. Traagheid is troef: uitvoering van beleidsvoornemens duurt soms jaren. Het beleid is ondoorzichtig en er zijn geen inspraak- of beroepsmogelijk-heden.

Dat zijn enkele conclusies uit een onderzoek van het Centrum voor Milieurecht en de Chemiewinkel van de Universiteit van Amsterdam naar de toelating van bestrijdingsmiddelen. De conclusies zijn vervat in een dinsdag gepubliceerd rapport, geschreven door mr E. Vogelezang-Stoute en ir E. Matser.

Het is volgens de auteurs de eerste keer dat de praktijk van het toelatingsbeleid is onderzocht sinds de totstandkoming van de Bestrijdingsmiddelenwet in 1962. De minister van Landbouw beslist uiteindelijk over de toelating van een middel, maar daar gaat een advies aan vooraf van de ambtelijke Commissie Toelating Bestrijdingsmiddelen (CTB). In deze commissie zijn vier departementen vertegenwoordigd: Landbouw, WVC, VROM en Sociale Zaken.

In Nederland wordt naar schatting jaarlijks 45 miljoen kilo bestrijdingsmiddelen gebruikt, waarvan de helft in de land- en tuinbouw. De andere helft wordt gebruikt in huishoudens en in de industrie. Het grootste deel hiervan, 30 procent van het totaal, wordt gebruikt voor het verduurzamen van hout.

In Nederland worden, vooral in de landbouw, in vergelijking met andere landen zeer veel bestrijdingsmiddelen gebruikt. Ze worden steeds vaker in veel te grote concentraties aangetroffen in het grond- en oppervlaktewater. Het aantal toegelaten middelen is sterk gestegen: van 2.400 in 1977 tot 3.400 in 1988. Alleen al voor vlooienbanden voor honden en katten zijn 116 verschillende middelen toegelaten.

De onderzoekers constateren dat een wijziging van de wet in 1975 pas na jaren leidde tot veranderingen. Pas in 1981 werd het nieuwe aanvraagformulier met de verscherpte toelatingscriteria ingevoerd. Beleidsvoornemens om het gebruik terug te dringen worden niet in praktijk gebracht. In 1983 werd een speciaal toelatingsformulier voor (onschadelijke) biologische middelen aangekondigd, maar dat werd pas in 1989 in concept gepubliceerd.

Het heeft verder na 1975 tien jaar geduurd voordat de markt van niet toegelaten middelen – buiten de landbouw –  werd gesaneerd. In strijd met de wet zijn er nu nog steeds groepen niet toegelaten middelen op de markt. De in 1975 in de wet opgenomen verplichting, dat een aanvrager een vergoeding betaalt voor de registratie van zijn middel, is nooit in werking getreden.

De verstrekking van gegevens door fabrikanten is vaak onvoldoende en de overheid neemt daar genoegen mee, aldus de onderzoekers. Als de overheid wel om nieuwe gegevens vraagt, laten die soms jaren op zich wachten. Een stof blijft dan toegelaten, terwijl er onzekerheid is over nevenwerkingen. De overheid leest de literatuur onvoldoende en doet te weinig aan contra-expertise. Daardoor wordt dichloorpropeen nog steeds op grote schaal gebruikt als grondontsmettingsmiddel, hoewel de waterleidingbedrijven al jaren klagen over verontreiniging van het water door deze zwarte-lijststof.

Er is ook sprake van duidelijk wetsmisbruik, aldus de onderzoekers. De verlenging van een toelating is regel geworden, terwijl die volgens de wet een uitzondering moet zijn. De wet bevat ook een vrijstellingsregeling, die alleen bedoeld is voor ingrijpen op korte termijn bij calamiteiten, zoals een ziekte-epidemie bij gewassen.

Maar met deze regeling is tien jaar lang grootschalig gebruik van het zeer schadelijke methylbromide mogelijk gemaakt. Er is in de procedure geen beroep mogelijk voor bijvoorbeeld milieuorganisaties. Er worden hoorzittingen gehouden voor bedrijven, maar die zijn besloten. De CTB heeft in 1990 voor het eerst een jaarverslag gepubliceerd.

Ontheffingbesluiten worden niet gepubliceerd en overzichten van toegelaten middelen zijn alleen tegen hoge kosten verkrijgbaar.

Het rapport werd woensdag aangeboden aan de kamerleden Tommel(D66) en Biesheuvel (CDA). Tommel zei de kloof tussen de wet en de praktijk verontrustend te vinden. Volgens prof dr L. Reijnders van Natuur en Milieu toont het onderzoek aan dat de overheid zelf de wet met voeten treedt.

 /  1990-1999  / DIVERSE 1991-01-24 / 1991-01-26

in/fo