HOME

een terug

Via www De Volkskrant 2016-02-17   

Waar blijft al dat landbouwgif?

Vreemd: boeren en tuinders kopen veel meer bestrijdings-middelen dan zij volgens de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek zouden gebruiken. Hoe kan dat?

Jeroen Trommelen17 februari 2016, 2:00

Een boer bespuit zijn appelboomgaard in Loppersum.

Met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur verkreeg Greenpeace de verkoopcijfers van bestrijdingsmiddelen.                      Beeld Michiel Wijnbergh

In Nederland worden twee keer zo veel bestrijdingsmiddelen voor land- en tuinbouw verkocht als er officieel volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) worden gebruikt. Van sommige middelen, zoals de omstreden onkruidbestrijder glyfosaat (vooral bekend als Roundup), wordt zelfs vijf keer zoveel verkocht als boeren en tuinders zeggen te gebruiken.

Dat blijkt uit de Nederlandse verkoopcijfers van bestrijdingsmiddelen die Greenpeace op basis van de Wet openbaarheid van bestuur heeft verkregen. De verkoopgegevens worden door de overheid gezien als vertrouwelijke bedrijfsinformatie van de chemische industrie. Ze worden normaal gesproken niet openbaar gemaakt.

Technische factoren

Het grote verschil tussen verkoop en gebruik moet volgens het CBS worden verklaard door technische factoren, maar volgens Greenpeace resteert ook dan een grote hoeveelheid waarvan de bestemming raadselachtig blijft. Een deel ervan betreft mogelijk illegaal gebruik door boeren en tuinders, zegt woordvoerder Kees Kodde. De jaarlijkse afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen moet volgens hem worden gepubliceerd om sneller te kunnen reageren op risico's.

Die oproep wordt gesteund door waterbeheerders. 'Lijsten van verkochte bestrijdingsmiddelen zouden inderdaad openbaar moeten zijn', vindt directeur Harry Römgens van de vereniging van rivierwaterbedrijven RIWA-Maas. 'In elk geval voor waterbeheerders en drinkwaterbedrijven. Zij kunnen dan dan veel sneller reageren op eventuele misstanden.'

Gegevens

Ingrid ter Woorst, bestuurder van het Hoogheemraad van Delfland, onderschrijft dat. 'In de lijst van Greenpeace zie ik nu niet iets dat me direct verontrust, maar het zou beter zijn als we deze gegevens snel hebben.'

Waterbedrijven willen zo snel mogelijk weten of nieuwe gewasbescher-mingsmiddelen veel of weinig worden gebruikt, zegt Römgens van RIWA-Maas. 'Daar kunnen we de analyses in onze laboratoria dan op aanpassen. Want wat je niet meet, zul je ook niet vinden.' Zijn huidige data, die indirect worden aangeleverd, lopen stelselmatig jaren achter. 'Wat we nu gebruiken is gebaseerd op gegevens van 2011.'

In wetgeving en politieke debatten in Den Haag wordt meestal gerefereerd aan de officiële gebruikerscijfers van bestrijdingsmiddelen die het CBS verzamelt. Dat die maar de helft zijn van het werkelijke gebruik is bij een kleine groep experts wel bekend. In het Compendium voor de Leefomgeving, een uitgave van het Planbureau voor de Leefomgeving, CBS en Wageningen Universiteit, wordt het verschil al jaren opgemerkt.

Verklaring

Een volledige verklaring voor het verschijnsel hebben de instituten echter niet. Volgens woordvoerder Cor Pierik van het CBS speelt mee dat de enquête onder boeren en tuinders slechts eens per vier jaar wordt gehouden, waardoor de uitslag kan variëren. Sommige teelten en bestrijdingsmiddelen, zoals het omstreden metam-natrium in de bollenteelt, worden in de telling niet meegenomen.

Tuinders kunnen ('legaal of niet') ook voorraden aanleggen van middelen die ze erg effectief vinden, maar mogelijk in de toekomst worden verboden. Het grote verschil tussen gebruik en verkoop bestaat echter al jaren en blijft redelijk constant. Dat boeren en tuinders vaker illegaal spuiten of minder opgeven dan ze in werkelijkheid gebruiken, gelooft Pierik niet. 'Wij hebben ons statistisch proces zó ingericht dat de foutmarges volgens ons redelijk zijn.'

Ook het gebruik buiten land- en tuinbouw wordt in de CBS-cijfers niet meegeteld. Dat gebruik wordt volgens Greenpeace geschat op slechts 2 procent van het totaal en kan het grote verschil niet verklaren. Ook bij middelen die vrijwel niet door particulieren worden gebruikt, zoals schimmelbestrijders in fruit- en aardappelteelt, zijn de verschillen tussen feitelijke verkoop en gerapporteerd gebruik vaak groot.

 / 2010-2019  / DIVERSE -2016-02-17

ni/nf