HOME

een terug

 /  1960-1969  / RECENSIE 1964-04-01  

BRON Delpher:1964-04-01 De Telegraaf                                        ook in MAP

Een zaak van „leven of dood” voor  mens en insect.

„Het Boek”  VAN RACHEL CARSON  wierp knuppel in hoenderhok

Van onze redacteur wetenschappen

AMSTERDAM,  Ondanks alle bezorgdheid over chemische bestrijdings-middelen wil ik één ding: met zekerheid constateren: dat de wereld-bevolking steeds gezonder wordt en steeds talrijker. De humor van de situatie is, dat wij dit eerder met schrik en zorg zien dan met vreugde.”

Met deze woorden karakteriseerde dr. D. Dresden uit Wageningen op de eerste dag van het symposium „Op leven en Dood" de gecompliceerdheid van de problematiek rond de chemische en biologische bestrijding van natuurplagen. Dat die problemen — in de openbaarheid gekomen door de verschijning van Rachel Carson's boek „Dode Lente” — ook sterk in het Nederlandse volk leven, bewees de overweldigende opkomst voor deze, door de Biologische Raad van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen georganiseerde openbare wetenschappelijke gedachten-wisseling.

De aula en het grote balkon van het Koninklijk Instituut voor de Tropen waren „afgestampt” met een gemêleerd publiek van biologen, chemici, geneeskundigen, industriëlen, natuurbeschermers, studenten en andere belangstellenden.

Bezorgdheid

De beroering, veroorzaakt door „Het Boek” — zoals het in - vakkringen al schertsenderwijs wordt genoemd, is nog lang niet weggerimpeld. Rachel Carson heeft een zware knuppel in het hoenderhok gegooid, toen zij in 1962 haar bezorgdheid over het toenemend gebruik van chemische pesticiden in een vlot leesbare „bestseller” luchtte. Maar dat „Het Boek” in alle opzichten onaanvechtbaar is, zal geen wetenschapsmens durven beweren. Integen-deel; sedert „Het Boek” woedt de controverse ook in het openbaar.

Gecompliceerd

Die controverse berust op het feit dat het vraagstuk uitzonderlijk veelomvattend en gecompliceerd is, maar ook bleek het algemene verlangen om voorzichtig te zijn en zo weinig mogelijk onherstelbare schade aan de natuur aan te richten.

Dr. Dresden stelde het probleem aldus: „Steeds meer steeds gezondere mensen willen steeds meer beter eten eten; de wormstekige appel uit mijn jeugd vindt geen aftrek meer. Dus moeten wij insekten bestrijden. De vraag is: hoever moeten wij daarbij gaan.” Daarbij is er, naar de mening van dr. Dresden, reden tot gepaste, maar niet tot overdreven voorzichtigheid.

Lokstoffen

Intussen speurt men naarstig naar nieuwe methoden, die het mogelijk maken zich tot de bestrijding van bepaalde insekten te beperken. Een groot veld van onderzoek vormen de geslachtelijke lokstoffen — uiterst gecompliceerde „parfums”. Men heeft echter met synthetische geurstoffen grote successen behaald door „insektenvallen op te stellen” (na de aanlokking worden alleen de insekten vergiftigd). Daarmee heeft men b.v. op het eilandje Rota in de Stille Oceaan in vijf maanden een bepaalde fruitvlieg weten uit te roeien.

‘Naar knipsel

en bron

Steriel

Ook genetische beïnvloeding is mogelijk; in Texas staat een vliegenfabriek, die door bestraling met radioactief kobalt wekelijks 75 miljoen steriele mannetjes produceert, die daarna worden losgelaten. Na de paring blijven de eitjes onbevrucht en de soort sterft geleidelijk uit. In de toekomst zullen de middelen verfijnder, geraffineerder en selectiever moeten worden. De werkingstijd moet worden verkort. (DDT en de aanverwante gechloreerde koolwaterstoffen zijn b.v. ongelofelijk persistent, d.w z. hebben een zeer hardnekkig en lang leven). Men moet ook weer niet al te verontrust zijn over de chemische insekticiden; er bestaan namelijk in de natuur enorme aantallen „natuurlijke insekticiden” waarvan tal van gewassen zijn doortrokken die door de mens ongelimiteerd worden gegeten.

In verhouding

Insecticiden hebben de jaarlijkse malariasterfte in de wereld van drie miljoen teruggebracht tot 1 miljoen. Wat de giftigheid van de insekticiden betreft waarover „Het Boek” spreekt: nog nooit zijn er in de wereld mensen gestorven aan insekticiden als deze op de wijze (dat wil zeggen „volgens de voorschriften”) werden toegepast. De gevaren zinken dan ook in het niet bij die van bijensteken, landbouwmachines, trappen van dieren, vallen en andere landbouwongelukken die jaarlijks een hoge tol eisen. Zelfs hoofdpijntabletten eisen meer slachtoffers dan insekticiden.

De industrie erkent echter wel degelijk de bezwaren van de chemische middelen, zoals de residu's (restjes) in en op voedingsmiddelen, de gevaren bij onjuiste behandeling, de verstoring van het natuurlijke evenwicht en de ontwikkeling van resistentie bij bepaalde insecten. Hij hoopte echter dat dit symposium ertoe zou bijdragen dc gevaren in de juiste verhouding te zien.

Respect

De bioloog prof. dr. D. J. Kuenen Leiden hield een klemmend betoog voor respect voor de natuur en voor het natuurlijke milieu van de mens. Zolang biologische bestrijdingsmiddelen niet op grote schaal kunnen worden toegepast, is het gebruik van grote hoeveelheden chemische middelen onvermijdelijk. Spreker keerde zich echter tegen nodeloos en overmatig gebruik. In Amerika is zelfs de lucht al met DDT bezwangerd: men spreekt daar al van „insecticide-fallout”. De mens is de hoeder van de natuur. De dieren in het veld moeten worden beschermd en ook de natuurliefhebbers hebben hun rechten. Ook heeft de mens niet het recht soorten, die in een evolutie van tientallen miljoenen jaren zijn ontstaan, te doen uitsterven.

Resistent

Ten slotte wees dr. F. J. Oppenoorth (Wageningen) op de toenemende resistentie van insekten. „Er zijn nu al insekten, die zelfs in het laboratorium met de zwaarste vergiften niet meer zijn dood te maken. Voor bepaalde insekten is het nog slechts een kleine stap tot zij geheel resistent zullen zijn tegen alle vergiften.

In Nederland zijn de kasspint en de fruitspint al resistent tegen diverse insekticiden en in de gehele wereld zijn dat reeds meer dan 100 soorten. De resistentie plant zich langs erfelijke weg voort door mutaties in de genen (de dragers der erfelijkheid). Het gebruik van insekticiden moet daarom beperkt worden tot noodgevallen: men dient af te zien van preventief spuiten.” Vandaag, woensdag, zal het accent van het symposium nog sterker komen te liggen op de biologische aspecten van het probleem.

BRON: "Een zaak van „leven of dood" voor MENS EN INSECT „Het Boek" VAN RACHEL CARSON wierp knuppel in hoenderhok". "De Telegraaf". Amsterdam, 01-04-1964. Geraadpleegd op Delpher op 04-06-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110589835:mpeg21:a0271

1966-04-27 De Volkskrant

Dr. Dresden overleden

ni/nf