HOME

een terug

 /  1990-1999  / DIVERSE 199o-04-17 NRC-H

 Hoe het met de natuur verder moet Rob Biersma. "NRC Handelsblad". Rotterdam, 17-04-1990. Geraadpleegd op Delpher op 23-08-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000029732:mpeg21:p024

NRC-HANDELSBLAD 1990-04-17

'Het is zo gemakkelijk je milieubewust te noemen'

(Door Marion de Boo)

vorig jaar verscheen 'The End of Nature' van Bill McKibben. Het boek is in de Verenigde Staten ingeslagen als een bom en inmiddels vertaald in 13 talen, waaronder het Nederlands. Vorige week bracht de auteur een bliksembezoek aan Amsterdam als onderdeel van een Europese promotietoer.

McKibben (29), oud-Harvard student en voormalig sterreporter van The Mew Yorker, trok zich drie jaar geleden terug in het Adirondack gebergte, vijf uur rijden ten noorden van New York. Daar stookt hij een houtkachel, nooit warmer dan 13 graden, kweekt zijn eigen groenten en schrijft filosofische stukken over mens en milieu.

"Ironisch genoeg heb ik door het succes van mijn boek voor het eerst van mijn leven wat geld op de bank, juist nu we proberen steeds soberder te leven. Waar ik woon weten ze dat ik schrijver ben, maar meer niet. In feite heeft het broeikaseffect mijn dagelijks leven veel ingrijpender veranderd dan het succes van mijn boek."

De term broeikaseffect is toepasselijker dan de bedenkers ervan ooit hadden kunnen vermoeden, schrijft McKibben. Wij hebben een broeikas gebouwd, een menselijke creatie, waar eens een lieflijke wilde tuin heeft gebloeid.

Milieuvervuiling bestaat al eeuwen, maar pas door de introduktie van het broeikaseffect is willens en wetens een onzichtbare grens overschreden. Daarmee hebben wij in relatief korte tijd de atmosfeer van de aarde zo ingrijpend veranderd, dat dit tot een ander klimaat zal leiden. De wind waait nog altijd en de zon zal zelfs heter schijnen, maar het karakter van wind, zon en regen zijn door menselijk ingrijpen veranderd. Het idee van de wilde, onafhankelijke natuur waarin je je zou kunnen terugtrekken, is dood. Zoals een beer de wereld om hem heen kant en klaar aantreft en zich daarin moet zien te redden, zo treft de mens de natuur niet meer aan. De beer mag hopen dat wij mensen een manier vinden om hem te laten voortbestaan in onze wereldwijde dierentuin.

Mc Kibben: "Ik heb drie jaar aan dit manucript gewerkt zonder te weten of het ooit zou verschijnen, laat staan over de hele wereld! Binnenkort ga ik naar de SovjetUnie voor de promotie. Misschien zou je als schrijver gewoon moeten schrijven en daar verder je mond over houden, maar zo'n toernee is toch wel geweldig. Het pept mij enorm op om te ontdekken dat de milieuproblematiek meer leeft dan ik had gedacht, dus misschien is er ook meer hoop."

In hoeverre is uw sombere boek provocerend bedoeld?

Ik meen dit alles volstrekt serieus. Anderzijds, het is zo makkelijk om je zelf milieubewust te noemen, iedereen is voorstander van schone lucht en schoon water. Het provocerende van mijn boek is dat ik ervoor pleit onze eigen levensstijl drastisch te veranderen. Vervuiling bestrijden betekende eenvoudig een katalysator aan je uitlaat, we hebben ons echter nooit echt bezonnen op onze manier van leven, die de bron is van alle ellende. Die discussie heb ik opgerakeld.

Over het broeikaseffect bent U wel buitengewoon somber.

Dat meen ik echt, dat is beslist geen provocatie. Oké, er is, vooral het afgelopen jaar, de nodige wetenschappelijke scepsis gerezen, ondermeer over de gevolgen van toenemende bewolking, of over de manier waarop moerassen en bossen zullen reageren. Maar in de VS raken wetenschappers er toch steeds meer van overtuigd dat de aarde tegen het jaar 2050 minstens 2.5 graad warmer is dan nu. C02 houdt warmte vast en het C02 -gehalte in de atmosfeer neemt onmiskenbaar toe. Dat staat niet ter diskussie.

Heus, niemand zou gelukkiger zijn dan ik als het broeikaseffect niet door ging. Door de luchtvervuiling komt er bijvoorbeeld ook steeds meer zwaveldioxide in de lucht en daar schijnt een verkoelend effect van uit te gaan. Maar het idee dat we zo'n hele coctail in de atmosfeer zouden spuiten met een bepaald nettoeffect staat mij absoluut niet aan. We lossen het probleem niet op, we trotseren het door droogteresistente bomen te kweken via genetische manipulatie, dat vind ik een gruwelijke gedachte. Jeremy Rifkin heeft daar twee uitstekende boeken over geschreven.

Blijft U zelf in de bossen wonen?

Ik hoop het. Als de bossen blijven, blijf ik ook. We hebben net een fax gekocht, dat vind ik nou typisch een heel milieuvriendelijk stuk moderne technologie. Mijn vrouw is ook free lance journalist. Ik schrijf nog steeds graag voor The New Yorker, dat is zo ongeveer het enige blad in de VS waar je ook een lang stuk van 40.000 woorden aan kwijt kunt. Mijn boek is daar ook eerst in afleveringen verschenen. Er zijn niet veel serieuze bladen meer over in de VS. Ik wil me nu met andere dingen bezighouden, bijvoorbeeld met de relatie tussen milieu en economische groei.

Mensen praten altijd over Wall Street alsof dat 'de echte wereld' is en daar zit wel een kern van waarheid in, maar daarbuiten bestaat nog een andere wereld van bergen en wilde planten en dieren, met andere wetten dan de onontkoombare noodzaak tot economische groei. In de natuur vind je nergens voorbeelden van systemen met zulke ongebreidelde, ongebalanceerde groei. Het is maar 250 jaar geleden dat de Indianen hier leefden, in evenwicht met de natuur. Het is interessant om uit te zoeken hoe wij daar zover van af zijn geraakt.

In de VS hebben wij een bijna religieus geloof in het heil van de auto, ook als de fiets veel handiger zou zijn. Wij hebben geen TV-shows, waarin je auto in de shredder gaat, zoals in Holland. Ik ben niet tegen technologie, maar we zouden er selectiever gebruik van moeten maken.

Is dit alles een kwestie van persoonlijke keus van de consument of zouden wij onze samenleving anders moeten inrichten?

Het gaat mij om de consument. Ik ben schrijver, ik geloof in keuze-vrijheid. Maar de mensen moeten zich wel realiseren dat ze in hun streven om hun privéleven zo comfortabel mogelijk in te richten en passant het leven op deze planeet erg oncomfortabel maken. In de VS zie je een rage van mensen die met de auto naar hun fitness centrum rijden. Een elektrische tandenborstel, dat is toch absurd? De zwakste persoon op aarde kan nog zelf zijn tanden poetsen. We hebben onze spieren niet voor niets.

NRC-Handelsblad 1990-04-17

Bill McKibben. The End of Nature. Random House, 1989. 226 blz. ISBN 394 57601 2. Prijs $ 19,95 Bill McKibben. Het einde van de natuur. Anthos, 1990. 213 blz. ISBN 90 6074 654 6. Prijs ƒ 25,-.