HOME

een terug

BRON Krantenbank Zeeland                                                          ook in MAP

Prov. Zeeuwse Courant 1964-02-01

„Dode lente”: onthullingen over de insectenbestrijding

Vijand én vriend worden gedood

Is de mens bezig aan zelfvernietiging

(Van een onzer redacteuren)

wanneer we onze groenten schoonmaken of een appel of een peer schillen, dan geven we ons er doorgaans geen rekenschap van dat de oppervlakte misschien bedekt is met een uiterst dun laagje van een of ander insectenbestrijdingsmiddel, een insecticide, dat giftige stoffen bevat en schadelijk voor de gezondheid kan zijn, vooral als we regelmatig deze stoffen in ons lichaam opnemen.

Het gebruik van insecticiden en van allerlei chemische stoffen. waarmee de mens de natuur naar zijn hand probeert te zetten, heeft, vooral na de tweede wereldoorlog, een enorme omvang aangenomen. Daarmee zijn ook de gevaren, die de mensheid en de dieren bedreigen. waartegen deze chemische middelen niet gericht zijn, sterk toegenomen.

De Amerikaanse schrijfster Rachel Carson heeft daarvan een boekje open gedaan in het geruchtmakende werk “Salent Spring” dat in het Nederlands vertaald is onder de titel “Dode Lente” en dat kort geleden is verschenen. In een voorwoord bij dit boek vertelt prof dr. J. Kuenen, hoogleraar aan de rijksuniversiteit in Leiden, waarom het eigenlijk gaat.

Door zijn landbouwmethoden - het kweken van vaste gewassen op grote oppervlakten - schiep de mens bij uitstek geschikte ontwikkelingsmogelijkheden voor vele insektensoorten. Die soorten noemen we, als zij zich met de nuttige planten voeden, schadelijke insekten. Als de schade van economisch belang is spreken we van een insektenplaag.

Chemische bestrijding

Natuurlijk is men tot bestrijding van de schadelijke insekten overgegaan. Een van de methoden die men daarvoor gevonden heeft is de chemische bestrijding, waarbij men een stof, die vergiftig is voor het insect, op of in de plant brengt, waardoor het insect dat van deze plant eet sterft en de plant gespaard blijft.

Het kan een voortreffelijke methode zijn, maar tegelijkertijd is een aantal bezwaren tegen overvloedig gebruik duidelijk op de voorgrond getreden. Als we een plant met een vergiftige stof bespuiten, worden ook andere dieren gedood dan die, tegen welke de bestrijding is gericht. Het insecticide kan bovendien op vele plaatsen terecht komen, waar het geen goed doet en alleen maar kwaad. De vijanden van de schadelijke insekten die overal te vinden zijn, worden door het insecticide eveneens opgeruimd, zodat bij de chemische bestrijding vriend en vijand worden gedood.

Het blijkt verder dat geleidelijk steeds meer insecten resistent - dat is ongevoelig, onvatbaar - worden voor insecticiden, zodat ze van de gebruikelijke dosis niet meer dood gaan. Er moet dus met steeds hogere concentraties worden gespoten. Als de mens doorgaat met de eenzijdige benadering van het probleem van de schadelijke insekten, kan dat tot catastrofale gevolgen leiden. Het is van groot belang, vindt prof. Kuenen, dat iedereen, waar ook ter wereld, begrijpt dat we op de verkeerde weg zijn en dat alleen een grondige herziening van de bestrijdingsmethoden ons op de goede weg kan brengen

De schrijfster van het fascinerende en waarschuwende boek Rachel Carson heeft eerst letteren en daarna biologie gestudeerd aan de John Hopkins Universiteit in de Verenigde Staten. Nadat zij afgestudeerd was doceerde zij verscheidene jaren biologie en vervolgens ging zij een verbintenis aan met de Amerikaanse Fish and Wildlife Service, welke instelling haar tot lid van de staf benoemde.

 /  196o-1969  / RECENSIE 1964-02-01  

Vier en een half jaar heeft zij het boek „Dode lente” op een intensieve wijze voorbereid. Rachel Carson constateert met de diepe bezorgdheid van een sociaal sterk bewogen vrouw na nauwkeurige wetenschappelijke studie dat de mens meent dat hij de natuur aan zich kan onderwerpen.

Hij bestrijdt schadelijke insekten met chemische middelen. Sinds de tweede wereldoorlog zijn de scheikundigen in opmars met synthetisch-organische verdelgers, die steeds krachtiger en giftiger zijn geworden. Zijn de chemici zich echter wel bewust van de gevaren die deze insecticiden ook voor de mens vormen? vraag zij zich af. Beseffen zij, dat deze verdelgingsmiddelen elk insect

– vriend en vijand - doden en menen zij ongestraft het biologisch evenwicht te kunnen verstoren?

Dodelijke vergiften

Er zijn dodelijke vergiften in en om ons, zo houdt zij ons voor. Zij verpesten de lucht, het land en het water, zetten zich als een dun vliesje af op vruchten en groenten. worden aangetroffen in allerlei voedingsmiddelen, verschijnen in de moedermelk en wellicht in de weefsels van het nog ongeboren kind. De schadelijke stoffen dringen het menselijk lichaam binnen door de mond, via de slijmvliezen en door de huid: zij hopen zich op in de vetweefsels. Kortom, zo is haar conclusie, de mens is bezig aan zelfvernietiging.

Dat klinkt allemaal erg somber en verontrustend. Men heeft Rachel Carson verweten, dat zij een eenzijdige voorstelling van zaken gegeven heeft. Zij zal het waarschijnlijk niet ontkennen. Het was haar bedoeling om de volle nadruk te leggen op wat zij zelf aan schadelijke gevolgen van het gebruik van insecticiden heeft gezien en ervaren en op wat zij daarover uit rapporten en wetenschappelijke geschriften heeft opgediept.

Zij vertelt o.a. van het bespuiten van een gebied in Detroit uit een vliegtuig met het insecticide aldrin. Hoewel deze bespuiting als onschuldig, was voorgesteld, schrijft Rachel Carson over de bevindingen van een vrouw:

Zij zei, dat er in de gehele omgeving geen vliegende vogels meer waren, dat zij er minstens twaalf dood in haar tuin had aangetroffen en dat de buren dode eekhoorntjes hadden gevonden. Alle andere telefoontjes die mevrouw Boyes die dag ontving gewaagden van een groot aantal dode vogels en geen enkele levende. Mensen die voederplaatsen hadden zeiden dat er geen vogels meer op het voedsel afkwamen. Vogels die stervende werden opgepikt toonden de typische verschijnselen die insecticide-vergiftiging met zich meebrengt – trillingen, het verlies van het vliegvermogen, verlamming en stuiptrekkingen.

De vogels waren niet de enige levende wezens die werden aangetast. Een plaatselijke veearts deelde mee, dat zijn wachtkamer vol was met klanten wier honden en katten plotseling waren ziek geworden. De katten, die zo precies zijn in hun verzorging en die hun vacht en hun poten schoon likten, schenen het 't ergst te pakken te hebben.

Zieke mensen

“Een vooraanstaande internist in Detroit werd al binnen het uur bij vier van zijn patiënten geroepen, die naar de vliegtuigen hadden staan kijken. Zij toonden alle wier dezelfde verschijnselen: misselijkheid, overgeven, trillingen, koorts, oververmoeidheid en hoesten”.

Het boek van Rachel Carson staat vol met zulke voorbeelden. Zij beschrijft hoe de vogels in bepaalde streken zijn uitgestorven door het eten van wormen die uit besmette grond waren gekropen: hoe alle vissen dood gingen in riviertjes die in een streek liggen. waarboven vliegtuigen hun lading insecticiden hadden losgelaten. Zij vertelt ten slotte van ziekten die zich hebben geopenbaard bij hen, die geregeld met insecticiden omgaan.

ni/nf