HOME

een terug

BRON Delpher: Trouw 1963-04-27                                    deel - rest in MAP

Dr. Briejér directeur Plantenziektenkundige Dienst. „Slechts dan ingrijpen als natuur te kort schiet”

“Spuit zo weinig je durft”

(Van een onzer redacteuren)

“HET boek van Rachel Carson heeft in Amerika als een schok gewerkt. President Kennedy heeft een onderzoek gelast naar de gevaren verbonden aan het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Een Nederlandse bioloog — en heus niet de eerste de beste — vertelde mij, dat hem bij de lezing van „Silent Spring” de koude rillingen over de rug liepen”.

Dit zei ons dr. C. J. Briejèr, directeur van de Plantenziektekundige Dienst te Wageningen, met wie wij een gesprek hadden over de jongste publicatie van Rachel Carson. „Een uitstekend boek, dat ik al drie keer gelezen heb. In Amerika is het boek, ondanks het feit, dat men het nauwelijks populairwetenschappelijk kan noemen, een „top-seller” geworden.”

Dr. Briejèr is een „gebiologeerd bioloog”. Hij is in gedachten voortdurend bezig met de gevolgen van chemische insectenbestrijding op de lange duur. De gevaren daaraan verbonden laten hem niet los. En daarbij heeft hij, meer nog dan op eventuele schadelijke directe gevolgen, de aandacht gevestigd op wat kan gebeuren — in een verre toekomst — als chemische bestrijdingsmiddelen falen door de resistentie van de insekten en de mens eens machteloos zal komen te staan bij de bestrijding van ziekten en plagen. Tegenover het aanpassingsvermogen van de insekten zal de mens vroeger of later zijn verlies moeten erkennen.

Door nood wijzer

DR. Briejèr schrikt niet terug voor krasse uitspraken, zoals uit een zijner publicaties blijkt. „Al wat leeft tracht zich te handhaven tegen de verdrukking in. Juist tengevolge van de verdrukking blijven de sterkste en meest geschikte individuen in leven. Populaties die niet onder voortdurende druk staan verzwakken en gaan in vele gevallen ten gronde. Evolutie is niet denkbaar zonder hetgeen wij narigheid en ellende zouden kunnen noemen. Daarom is ook het grootste gevaar voor de mensheid niet zijn nood maar zijn welvaart. Wij moeten dan ook vrezen dat er over honderdduizend jaar geen mensen meer zullen zijn maar wel insekten. De nood kan de mens wijzer maken. Op het gebied van de bestrijdingsmiddelen is hij door de nood van de resistentie (weerstandsvermogen van het insekt) al iets wijzer geworden”.

Welvaart, zo verduidelijkt Dr. Briejèr deze uitspraak, heeft tal van middelen gebracht die het de mens te gemakkelijk maken. Dat heeft ook zijn invloed bij de bestrijding van insektenplagen. Men, grijpt al te vlug naar de spuit. De landbouwer gaat niet na of hij iets fout of iets beter had kunnen doen, of hij wel de juiste soort kunstmest heeft gebruikt. „Spuiten maar jongens”, is het vaak gebruikte devies vooral in de tuinbouw. Maar mijn advies luidt: „Spuit zo weinig als je durft!”

Gevaren zijn er...

WIJ komen weer terug bij ons uitgangspunt in de cirkel, de gevaren verbonden aan de bestrijdingsmiddelen. – Rachel Carson heeft een knuppel in het wetenschappelijke hoenderhok geworpen. Geldt haar noodkreet, in het bijzonder voor de Ver. Staten bedoeld, ook voor ons land?

Wij hebben de situatie in een klein land als het onze beter in de hand, zegt . Dr. Briejèr. Er is een scherp toezicht en dat zal nog scherper worden. Gevaren zijn er, maar niet in die mate als in de Ver. Staten waar men tonnen insekticiden door de lucht verspreidt.

Trouwens, die chemische bestrijdingsmiddelen geven mij niet de meeste zorg. Ik ben bang voor die „cocktail” van middelen die elkaars werking kunnen versterken en over de totaliteit waarvan wij niets afweten.

Met die cocktail bedoel ik o.m. de kleurstoffen in onze voedingsmiddelen, emulgatoren, de luchtverontreiniging en de verontreiniging van ons drinkwater.

Wij weten precies welke gevolgen dit alles voor de mens kan hebben. Er is , m.i. maar één goede en oude raad; bij twijfel onthoud u!”

Rachel Carson noemt vele schokkende feiten, zowel op biologisch als medisch terrein. Is alles wat zij schrijft juist? ,

Neen, niet alles zou ik denken. Overigens liggen vele van haar uitspraken niet op mijn terrein. Zij beweegt zich op een gebied, dat zowel de biologie in al haar schakeringen, de scheikunde als de geneeskunde beslaat.

Verontrustend

ALS vijftig percent van wat zij vermeldt waar is, acht u de feiten dan al niet verontrustend genoeg? Inderdaad en over haar boek, dat ook in Nederlandse vertaling zal verschijnen, zal het laatste woord nog lang niet gesproken zijn.

Welke weg moeten wij volgens u bij de bestrijding inslaan?

De harmonische bestrijding. Onder deze verstaan wij een harmonische samengaan van chemische, biologische en andere bestrijdingswijzen, waaronder ook die door middel van cultuurmaatregelen. De bedoeling is dat de mens slechts dan met chemische bestrijdingsmiddelen ingrijpt als de natuurlijke beteugeling van een plaag tekort schiet. De in de natuur aanwezige tegenkrachten worden zoveel mogelijk intact gelaten. Voor dit doel heeft de organisatie TNO in 1959 een werkgroep opgericht waaraan een dertigtal onderzoekers verbonden aan vijftien instituten meewerken.

Insectenverdelgers — en dat mag vooral niet worden vergeten — hebben ook een zegenrijke werking gehad. Insekten zijn steeds de ergste vijanden van de mens geweest. Grote bevolkingsgroepen zijn door hun toedoen ten onder gegaan. De loop der menselijke geschiedenis is vaak bepaald door vlooien en luizen. Karel de Vijfde had er zijn keizerskroon aan te danken en Napoleon verloor door hun toedoen de slag bij Leipzig. En men beweert wel, zegt dr. Briejèr, dat de geallieerde overwinning in de laatste wereldoorlog voor een deel te danken is geweest aan het gebruik van enorme hoeveelheden DDT, o.a. in de strijd tegen de vlektyfus-epidemie in Italië, verspreid door de kleerluis. Ook werden op grote schaal chemische bestrijdingsmiddelen aangewend tegen de malariamug en de huisvlieg. De bezetting van een aantal eilanden in de Stille Oceaan door de Amerikanen zou niet mogelijk zijn geweest zonder decimering van de reusachtige hoeveelheden muskieten die deze eilanden bevolkten.

Maar Rachel Carson schrijft dat de malariamug en de huisvlieg al enkele jaren later resistent bleken niet alleen tegen DDT maar tegen een hele serie krachtiger bestrijdingsmiddelen. De vliegen kwamen zelfs bij fantastische hoeveelheden terug. DDT in vele andere insecticiden worden steeds minder werkzaam tegen insekten die ziekten van mens op mens overbrengen. Het is al lang geen bijzonderheid meer dat vliegen rustig over hoopjes DDT rondkuieren. Wij lopen steeds weer op resistentie vast. Wij hebben onze vijanden sterker gemaakt. Vandaar — en dat herhaal ik met klem — een onderzoek van bestrijdingsmiddelen dat sterk biologisch gericht moet zijn en niet chemisch. Bestrijdingsmiddelen zijn eigenlijk een teken van onmacht om de natuurlijke processen zo te leiden dat geen bruut geweld nodig is. Wij blijven zoeken en streven want er is nog zoveel dat wij niet weten van het onbegrijpelijke wonder dat leven heet.

Volledige tekst in onderstaande knipsels en in  MAP-LANDBOUWGIF....

"Verontrustend". "Trouw". Meppel, 27-04-1963. Geraadpleegd op Delpher op 08-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010816382:mpeg21:a0269

 /  1960-1969  / DIVERSE 1963-04-27-2  

in/fo